سرويس ايران جوان آنلاين: از نظر استاندارد‌های بین‌المللی، گسل تبریز یک گسل بسیار فعال بوده و تحلیل دوره بازگشت زلزله‌ها از نظر آماری بیانگر رویداد زمین‌لرزه در آینده این شهر است؛ اگرچه در مقدار این دوره بازگشت اختلاف‌نظر وجود دارد، اما محققان در مورد اینکه در آینده زلزله‌بزرگی در شهر تبریز به وقوع خواهد پیوست، اتفاق‌نظر دارند. با این حال انگار تبریزی‌ها چشم هایشان را روی فاجعه‌ای که زیر پوست شهرشان خفته، بسته‌اند و بی‌توجه به تمام هشدار‌ها مجتمع‌های مسکونی و برج‌ها را یکی‌یکی روی گسل‌ها بنا می‌کنند.
آذربایجان‌شرقی در شمال غرب ایران با قرارگیری در میان چهار کوهزاد البرز در شرق، قفقاز کوچک در شمال و زاگرس و آناتولی در جنوب و غرب، یکی از مناطق با لرزه‌خیزی بالا در ایران است. گسل‌های مهمی این استان را احاطه کرده‌اند که تقریباً در مرز‌های استان قرار دارند؛ از جمله گسل تبریز در غرب، گسل ارس در شمال و گسل میانه - اردبیل در جنوب شرق از مهم‌ترین آن‌ها هستند. همچنین در داخل استان نیز گسل‌های مهم دیگری وجود دارند که از جمله مهم‌ترین آن‌ها گسل شمال و جنوب میشو، گسل‌های شمال و جنوب بزقوش، گسل ارسباران و نیز گسل جنوب اهر هستند که گسل تبریز به حکایت تاریخ، لرزه‌خیزترین گسل در استان است. با این تفاسیر ساخت و ساز‌ها در مرکز استان یعنی تبریز به نحوی پیش می‌رود که حالا صدای شهردار را هم درآورده، اما گویی زور بساز و بفروش به قانون و شهردار و مسئولان شهری می‌چربد.
خنده تلخ به هشدار‌های وحشتناک
«تبریز در موضوعاتی همچون زلزله و سیل به میزان زیادی در معرض خطر و تهدید قرار دارد و وجود خطرناک‌ترین گسل کشور در شمال شهر تبریز و ساخته شدن مجتمع‌های مسکونی بر روی همان گسل حاکی از فجایعی عمیق در هنگام بروز حادثه است.» این‌ها بخشی از حرف‌های شهردار تبریز است که در جلسه پدافند غیرعامل با حضور سردار غلامرضا جلالی، مدیرعامل سازمان پدافند غیرعامل کشور عنوان کرده و ادامه داد: «تأثیر و نقش مهم موضوعات پدافند غیرعامل در حوادث اخیر از جمله سیل در سراسر کشور مشخص شد و به واسطه همین پدافند غیرعامل می‌توان میزان چشمگیری از این خسارات را کاهش داد.» ایرج شهین باهر با اشاره به اینکه حدود ۴ هزار و ۲۰۰ هکتار از اراضی تبریز جزو بافت فرسوده و سکونت‌گاه‌های غیررسمی به شمار می‌آید، تأکید کرد: «شهرداری تبریز در راستای ایجاد نفوذپذیری به این مناطق در زمان وقوع حوادث بخش عمده‌ای از بودجه عمرانی خود را به مسیرگشایی، ایجاد پارک‌های محله‌ای و میادین ورزشی و سایر امکانات خدماتی و رفاهی اختصاص داده است.» در تحقیقاتی که در سال ۱۳۹۴ انجام شده، با استفاده از داده‌های دستگاهی و تاریخی، دوره بازگشت زمین لرزه‌های سه پاره در گسل تبریز و همچنین آهنگ رویداد سالیانه زلزله مورد ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس، احتمال وقوع زمین‌لرزه‌هایی با بزرگی ۶ ریشتر هر ۳۰۰ سال یک بار و زلزله‌های بالای ۷ ریشتر بیش از ۷۰۰ سال برآورد شده است. این بدین معنی نیست که دوره طولانی، دوره آرامش خواهد بود، بلکه دلیل آن ذخیره و انباشت انرژی در گسل تبریز و همچنین مهاجرت زلزله‌ها به سمت شمال غربی یعنی کشور ترکیه است. با استناد به تحقیقات صورت گرفته و با توجه به اینکه در سال‌های اخیر مطالعات کارشناسان برروی گسل‌ها موجود در شهر تبریز از وضعیت بحرانی این منطقه و خطر وقوع زلزله‌های ویرانگر در اثر فعالیت این گسل‌ها هشدار داده، اما این هشدار‌ها جدی گرفته نشده و انگار تا زمان بیدار نشدن این گسل‌ها قرار نیست اقدام اساسی برای مقابله و پیشگیری از خسارات احتمالی این بلایای طبیعی انجام شود. از آنجا که طبق استاندارد‌های جهانی حداقل فاصله مناطق مسکونی از پهنه گسلی باید یک تا سه کیلومتر باشد، اما متأسفانه طی دو دهه اخیر این فاکتور مهم در شهر تبریز نادیده گرفته شده و ساخت و ساز‌ها بدون در نظر گرفتن استاندارد‌ها به فاصله صفر گسل رسیده‌اند! البته طی سال‌های اخیر به منظور جلوگیری از مخاطرات ناشی از گسل و گسیختگی مستقیم آن در حین زلزله حریم یک کیلومتری برای ساخت و ساز‌ها آینده مورد تصویب مسئولان شهری و تأکید مجدد قرار گرفت، اما بی‌توجهی به حفظ حریم گسلی ادامه دارد و حالا نه تنها نواحی واقع در پهنه و اطراف گسل بلکه تمام نقاط شهر در معرض خطر تخریب زلزله‌های احتمالی قرار گرفته‌اند. چراکه بنا به گزارشات کارشناسان امواج ناشی از زلزله‌های رخ داده گسل تبریز به عنوان لرزه خیزترین گسل این شهر، به دلیل فاصله صفر گسل از مناطق مسکونی، در تمام نقاط شهر تخریب یکسانی را به وجود خواهد آورد!
